Γυμνάσιο Μελιγαλά .Ψηφιοποίηση Μαθητολογίων

Σύντομη ιστορική αναδρομή μέσα από τα μαθητολόγια του Σχολείου

                                                                            

Το Γυμνάσιο Μελιγαλά πρωτολειτούργησε το σχολικό έτος 1919 - 20 ως τετρατάξιο Σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δίνοντας στην κωμόπολη του Μελγαλά ένα Σχολείο ανώτερης εκπαιδευτικής βαθμίδας από τα τριτάξια Ελληνικά Σχολεία που λειτουργούσαν στην ευρύτερη περιοχή αλλά και στον ίδιο τον Μελιγαλά.                                                    

 Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1928 κατάργησε τα Ελληνικά Σχολεία ενώ το Γυμνάσιο Μελιγαλά συνέχισε τη λειτουργία του αναβαθμισμένο σε εξατάξιο Σχολείο μέχρι τη νέα εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1938, οπότε προστέθηκαν δύο ακόμα τάξεις (7η και 8η) και ξεκίνησε η λειτουργία του νέου τύπου οκτατάξιου Γυμνασίου. Ωστόσο, το παλαιού τύπου εξατάξιο Γυμνάσιο συνέχισε να λειτουργεί μέχρι την αποφοίτηση ή τη μεταφορά των μαθητών του στο Γυμνάσιο νέου τύπου. Η νέα εκπαιδευτική μεταρρύθμιση δεν είχε μεγάλη διάρκεια. Μετά το 1944 το Γυμνάσιο λειτούργησε και πάλι ως εξατάξιο με κατάργηση των δύο πρώτων τάξεων (1ης και 2ας) αλλά διατηρώντας την ονομασία των υπολοίπων έξη τάξεων του οκταταξίου Γυμνασίου (3ης έως 8ης). Η κατάσταση αυτή άλλαξε το σχολικό έτος 1959 - 60, οπότε οι τάξεις του αριθμήθηκαν από 1η μέχρι και 6η.                                                         

Στα μαθητολόγια του Σχολείου δεν υπάρχουν εγγραφές στα σχολικά έτη 1941 - 42 και 1942 - 43 ενώ το σχολικό έτος 1943 - 44 εμφανίζονται πολλοί μαθητές και μαθήτριες να κερδίζουν την προαγωγή τους με κατατακτήριες εξετάσεις, «ως κατ' οίκον διδαχθέντες». Το ίδιο σχολικό έτος σημειώνεται και ο μέγιστος αριθμός των εγγεγραμμένων στα μαθητολόγια μαθητών και μαθητριών (1.204 άτομα), σημειώνοντας μεγάλη αύξηση σε σχέση με τα προηγούμενα σχολικά έτη. Οι ετήσιες εγγραφές συνέχισαν να κινούνται πάνω από τις 1.000 μέχρι και το σχολικό έτος 1954 - 55, οπότε αρχίζει η σταδιακή μείωση του μαθητικού δυναμικού του Γυμνασίου.                                                                        

Από την επεξεργασία των 25.958, συνολικά, εγγραφών που περιλαμβάνονται στις 1.143 σελίδες μαθητολογίων του Γυμνασίου για την περίοδο 1919 - 1959 προκύπτει ότι από τα μαθητικά θρανία του Σχολείου πέρασαν, συνολικά, 7.858 διακεκριμένα (ταυτοποιημένα) άτομα, το 78% των οποίων ήταν άρρενες. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια των 40 αυτών ετών, το ποσοστό των μαθητριών βαίνει συνεχώς βελτιούμενο και από 2,65% το 1919 φθάνει το 39,23% το 1959. Η διαπίστωση ότι δύο ή περισσότερες εγγραφές αφορούν στο ίδιο πρόσωπο, σε αρκετές περιπτώσεις, δεν προκύπτει απευθείας επειδή υπάρχουν μικρές ή μεγάλες διαφοροποιήσεις στα στοιχεία του ιδίου από εγγραφή σε εγγραφή. Το πρόβλημα της ταυτοποίησης  λύθηκε, σε ικανοποιητικό βαθμό, με πολλαπλές διασταυρώσεις των εγγραφών του Γυμνασίου τόσο μεταξύ τους όσο και με τις εγγραφές σε μαθητολόγια άλλων Σχολείων της περιοχής.                                 

Μεγάλο ποσοστό των μαθητών και των μαθητριών του Γυμνασίου προέρχεται, όπως είναι φυσικό, από τον Μελιγαλά. Ακολουθούν, με τη σειρά που αναφέρονται, η Μερόπη, το Ζευγολατιό, η Οιχαλία και το Κατσαρού, χωριά που βρίσκονται σε σχετικά μικρή απόσταση από την έδρα του Σχολείου και έχουν μεγάλο σχετικά πληθυσμό. Δεν είναι, όμως, ευκαταφρόνητο και το ποσοστό όσων προέρχονται από χωριά αρκετά απομακρυσμένα από τον Μελιγαλά. Παρατηρείται, επίσης, σημαντική κινητικότητα μαθητών και μαθητριών με μεταγραφές από τα γειτονικά Γυμνάσια του Διαβολιτσίου, της Κυπαρισσίας, της Μεσσήνης, της Μεγαλόπολης, της Ανδρίτσαινας, της Ανδρούσας αλλά και από Σχολεία της Καλαμάτας και της Αθήνας.                                                                            

Οι συνοδεύοντες το παρόν πίνακες σε μορφή Excel έχουν προκύψει από προσωπική εργασία ψηφιοποίησης των μαθητολογίων του Γυμνασίου Μελιγαλά και παραδίδονται, τιμής ένεκεν, στον Λυκιάρχη κ. Κων/νο Παπαδόπουλο για την πολύτιμη βοήθειά του στην συλλογή των στοιχείων. Ταυτόχρονα, αποτελεί μία ελάχιστη προσφορά του γράφοντος στο Γυμνάσιο Μελιγαλά, μαθητής του οποίου υπήρξα και ο ίδιος κατά τα έτη 1953 - 1959. Τέλος, ελπίζω και εύχομαι να αποτελέσει χρήσιμη πηγή πληροφοριών για μαθητικές εργασίες στον τομέα της ιστορικής έρευνας και όχι μόνο.                                                                          

                                                                                                                          

          Ψηφιοποίηση Μαθητολογίων

1.     Περιεχόμενο                                                                                                                                                                                                            

Φωτογραφήθηκαν ψηφιακά και κωδικοποιήθηκαν 2.774 σελίδες μαθητολογίων έξι, συνολικά, Σχολείων και καταγράφηκαν, σε μορφή Excel, οι 47.659 εγγραφές τους. Στον πίνακα που ακολουθεί, φαίνονται τα στοιχεία ψηφιοποίησης των μαθητολογίων αυτών που καλύπτουν, συνολικά, χρονικό διάστημα 82 ετών (1889 – 1971).

αα	Σχολείο και συντομογραφία Σχολείου	Περίοδος  μαθητολογίων	Σύνολο ετών	Ψηφιακές εικόνες	Εγγραφές	Πηγή λήψης στοιχείων
1	Γυμνάσιο Μελιγαλά (ΓΜΛ)	1919-1959	41	1.138	25.986	ΓΑΚ Μεσσηνίας & Γυμνάσιο – Λύκειο Μελιγαλά
2	Ελληνικό Σχολείο Μελιγαλά (ΕΜΛ)	1889-1928	40	883	9.682	ΓΑΚ Μεσσηνίας
3	Ελληνικό Σχολείο Μερόπης (ΕΜΡ)	1901-1928	28	533	6.168	ΓΑΚ Μεσσηνίας
4	Δημοτικό Σχολείο Μερόπης (ΔΜΡ)	1945-1971	26	145	4.721	Δημοτικό Σχολείο Μερόπης
5	Ημιγυμνάσιο Μερόπης (ΗΜΡ)	1929-1939	11	60	836	ΓΑΚ Μεσσηνίας
6	Αστικό Σχολείο Μερόπης (ΑΜΡ)	1937-1947	11	15	266	ΓΑΚ Μεσσηνίας

2.     Σκοπός                                                                                                                                                                                                                    

Η ψηφιοποίηση των μαθητολογίων έγινε με σκοπό την καταγραφή και τη διαφύλαξη, σε ηλεκτρονική μορφή, ιστορικών στοιχείων της στοιχειώδους και μέση εκπαίδευσης προσώπων με μία ή περισσότερες εγγραφές στα Σχολεία αυτά. Έχουν καταγραφεί 324 διαφορετικοί τόποι γέννησης (καταγωγής) των 13.833 ταυτοποιημένων προσώπων, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται όλα, σχεδόν, τα χωριά της Άνω Μεσσηνίας αλλά και πολλά που βρίσκονται σε άλλες περιοχές της χώρας. Το γεγονός ότι αρκετά από τα πρόσωπα αυτά εξακολουθούν να βρίσκονται εν ζωή και, κυρίως, πολλοί απόγονοί τους ζουν διασκορπισμένοι στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, προσδίδει στην εργασία αυτή ενδιαφέρον που υπερβαίνει κατά πολύ τον τοπικό της χαρακτήρα. Ακριβώς, για το λόγο αυτόν, τελικός σκοπός της ψηφιοποίησης των μαθητολογίων οφείλει να είναι η κατά το δυνατό ταχύτερη διασύνδεσή τους με το διαδίκτυο, ώστε να παρέχεται σε οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο η δυνατότητα άμεσης και εύκολης πρόσβασης στις ψηφιακές τους σελίδες.

3.     Ψηφιοποίηση εγγραφών                                                                                                             

Κάθε εγγραφή στους ψηφιακούς πίνακες αντιστοιχεί σε μία και μόνο εγγραφή των μαθητολογίων και αποτελείται από 13 πεδία (στήλες), από τα οποία τα 3 αναφέρονται στη σελίδα του μαθητολογίου, τα 9 σε ομώνυμες στήλες της σελίδας και 1 αναφέρεται στο φύλο του προσώπου, ένα στοιχείο που κρίθηκε απαραίτητο για το διαχωρισμό μαθητών και μαθητριών. Φυσικά, οι ψηφιακές εγγραφές δε αντικαθιστούν απολύτως τις αναγραφόμενες στα μαθητολόγια, όμως η ψηφιοποίηση παρέχει τη δυνατότητα ανάρτησης των ψηφιακών σελίδων (εικόνων) στο διαδίκτυο όπου μπορεί οποιοσδήποτε να δει αυτές που τον ενδιαφέρουν.

4.     Ταυτοποίηση προσώπων                                                                                                                                                                                  

Πολλές εγγραφές στα μαθητολόγια, ενώ αναφέρονται στα ίδια πρόσωπα, διαφέρουν λιγότερο ή περισσότερο μεταξύ τους. Προέκυψε, κατά συνέπεια, το πρόβλημα της ταυτοποίησης των προσώπων, δηλαδή της εξακρίβωσης του κατά πόσο οι μαθητές και οι μαθήτριες που εμφανίζονται σε περισσότερες από μια εγγραφές με ελαφρώς διαφοροποιημένα στοιχεία, ταυτίζονται μεταξύ τους ή πρόκειται για συνωνυμία. Δεδομένου ότι ένα ποσοστό της τάξης του 15% από τους αναφερόμενους μαθητές και μαθήτριες έχουν πραγματοποιήσει εγγραφές σε περισσότερα από ένα Σχολεία του πίνακα, έγινε διασταύρωση των εγγραφών τόσο με εκείνες του ίδιου Σχολείου όσο και με των άλλων, με αποτέλεσμα να προκύψει αλφαβητικός πίνακας με 13.883 ταυτοποιημένα πρόσωπα με όλες τις ψηφιακές σελίδες (εικόνες) που αναφέρονται σε καθένα από αυτά.

5.     Επεξεργασία ψηφιακών εγγραφών

Με τη βοήθεια του Excel οι 47.659 ψηφιακές εγγραφές των μαθητολογίων και των 6 Σχολείων καταχωρίστηκαν σε αλφαβητικό πίνακα (ευρετήριο) με απόλυτη χρονολογική σειρά, παρέχοντας ευχέρεια στην αναζήτηση των προσώπων. Με τη βοήθεια κατάλληλου λογισμικού, είναι δυνατή η διαδικτυακή σύνδεση του πίνακα των 13.883 ταυτοποιημένων προσώπων με τις ψηφιακές σελίδες των μαθητολογίων, παρέχοντας άμεση θέαση στην οθόνη του υπολογιστή. Επίσης, η επεξεργασία των ψηφιακών εγγραφών έδωσε πλήθος αναλυτικών και συγκεντρωτικών πινάκων και διαγράμματα, γενικού αλλά και ειδικού ενδιαφέροντος που επιτρέπουν την άντληση πληροφοριών και την ευχερή εξαγωγή συμπερασμάτων.

Η παραπάνω εργασία διήρκεσε περισσότερο από δύο χρόνια και πραγματοποιήθηκε, εξ ολοκλήρου, από τον υποφαινόμενο ο οποίος υπήρξε και ο ίδιος μαθητής σε δύο από τα έξι παραπάνω αναφερόμενα Σχολεία.    

               Ιούνιος 2016

                                                                                                                        

  ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΗΓΑΣ

                                                                                               

                                                Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ